Kivide budama ve sürgün gelişiminin meyve kalitesi ve verim üzerine kantitatif ve kalitatif etkileri / Nilüfer Aksu Uslu; Danışman Muharrem Özcan
Özet
Bu çalışma, Çarşamba şartlarında yetiştirilen kivinin (Actinidia chinensis Planch.) büyüme, gelişme ve verimi üzerine ışık ve sıcaklığın kantitatif etkilerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Deneme, T direk sisteminde yetiştirilen Hayward çeşidinde gerçekleştirilmiş ve omcalarda kış ve yaz budamaları yapılmıştır. Kış budaması 12 adet omcada 2003 ve 2004 yılı şubat ayı içerisinde yapılmıştır. Kış budaması, uzun budama (15-18 göz), orta budama (10-12 göz), kısa budama (5-7 göz) olmak üzere 3 farklı şekilde uygulanmıştır. Kış budaması yapılan 12 adet omcada, ağustos ayı içerisinde iki farklı yaz budaması uygulanmıştır. Yaz budama şekillerinden birincisi generatif ve vegetatif dalların her ikisinden uç alma (hafif budama), ikincisi generatif dallarda son meyveden 6 yaprak sonra, vegetatif dallarda ise 6 yapraktan sonra kısaltma şeklinde (şiddetli budama) yapılmıştır. Her bir uygulamada birer tane kontrol dal bırakılmıştır. Araştırmada, bu uygulamaları takiben ışığın, sürgün büyüme ve gelişme özellikleri üzerine etkisi (sürgün yaprak sayısı, yaprak eni-boyu, yaprak kuru ağırlığı, toplam yaprak alanı, sürgün çapı, sürgün uzunluğu, sürgün kuru ağırlığı, sürgün çapı artış hızı, sürgün boyu artış hızı, toplam sürgün vegetatif kuru ağırlığı), ışığın meyve kalitesi üzerine etkisi (çiçek ve meyve sayısı, meyve eni ve boyu, meyve ağırlığı, % kuru meyve ağırlığı, meyve kabuk rengi, meyve eti rengi, suda çözünür toplam kuru madde miktarı, titre edilebilir asit miktarı, meyve kabuk kalınlığı) ve büyümeye ait kantitatif parametreler (oransal sürgün ağırlığı, oransal yaprak ağırlığı, özgül yaprak alanı, oransal yaprak alanı, yaprak kalınlığı, net asimilasyon oranı, nispi büyüme hızı) incelenmiştir. Genel olarak bitki büyüme ve gelişme kriterlerde uzun kış budamasından en yüksek değerler elde edilmiştir. Bunlardan yaprak kuru ağırlığı, toplam yaprak alanı ve sürgün kuru ağırlığında sıralama uzun-kısa-orta budama şeklinde olmuştur. Sürgün çapı ve sürgün boyunda ise dalda bırakılan göz sayısı arttıkça sürgünde incelme ve kısalma gözlenmiştir. Meyve kalitesi yönünden ise kısa budamadan daha iyi sonuçlar alınmıştır. Kısa budamada meyve eni (53 mm) ve boyu (65 mm), meyve ağırlığı (80-110 g) orta ve kısa budamaya göre daha yüksek çıkmıştır. Suda çözünür toplam kuru madde miktarı genel olarak 8-13 arasında değişmekle beraber yine budama uygulamalarında yüksekten düşüğe doğru aldığı değerlere göre sıralama kısa-orta-uzun şeklinde olmuştur. Titre edilebilir asit miktarı % 1.1-1.3 arasında değişmekle birlikte, kısa budamadan önemli sayılmayacak düzeyde daha yüksek değerler alınmıştır. Kısa budama uygulaması, meyve ağırlığı, meyve iriliği ve suda çözünür toplam kuru madde miktarı yönünden yüksek değerlere sahip olmasına rağmen, toplam yaprak alnı yönünden orta ve uzun budama uygulamalarından daha düşük değerler almıştır. Bu da kısa budamada meyvelerin, yapraklar tarafından çok fazla gölgelenmeyip yeterli ışıklanmanın sağlanmasından ve aynı zamanda yaprak fotosentez kabiliyetinin de yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Yaz budamalarında, her kış budamasıyla birlikte kendi içinde değerlendirildiğinde, hafif yaz budama uygulamasında genel olarak yaprak ve sürgün kuru ağırlıkları, şiddetli yaz budama uygulamasından biraz daha yüksek çıkmıştır. Ancak meyve kalite kriterlerinde uygulamalar arasında çok belirgin bir fark elde edilmemiştir...
