Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi

Abstract

Hızlandırılmış toprak erozyonunun oluşumu, iklim ve toprak özelliklerine doğrudan bağımlı ikendiğer faktörler erozyon olayının boyutunu ve yönünü belirlemektedir. Tahmin modellerine girdi olacakşekilde toprağın aşınabilirlik karakterinin belirlenmesi, erozyon çalışmalarında ilk adımı oluşturmaktadır.Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, Bayburt ili sınırları içerisinde yer alanmikro havzaya ait işlemeli tarım yapılan toprakların aşınabilirliğini Evrensel Toprak Kayıp Eşitliği’nin altbileşeni olan toprak aşınım faktörü (USLE-K), dipersiyon oranı (DO) ve kil oranı (KO) göstergeleri ile ortayakoymaktır. Bu amaç doğrultusunda mikro havza içerisinde tarım arazilerinin yer aldığı 28 farklı noktadantoprak örnekleri alınmıştır. Laboratuvar çalışmasından sonra elde edilen veriler dijital ortama aktarılmışve istatistiksel olarak test edilmiştir. Değerlendirme sonuçlarına göre mikro havza içerisinde yer alanişlemeli tarım arazileri toprakların erozyona karşı hassasiyetleri değişkenlik göstermektedir. TopraklarınUSLE-K değerleri 0.070-0.580 t ha-1 ha MJ-1 h mm-1 arasında değişirken KO değerleri ise 1.05-6.71arasında değişim göstermiştir. Ayrıca DO değeri ise 5.81 ve 48.55 arasında değiştiği belirlenmiştir.USLE-K’ya göre tarım toprakların yaklaşık %78.6’sı fazla ve çok fazla aşınabilir sınıfa girerken, DO’a görebu oran toprakların % 50’si ve KO’nın büyük çoğunluğu erozyona karşı dayanaksız olup, bu topraklarnadas ve buğday tarımı yapılan alanlarda yer almaktadır.