Samsun Ekolojik Şartlarında Yetiştirilen Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Verim, Verim Unsurları ve Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi

Abstract

IV Samsun Ekolojik Şartlarında Yetiştirilen Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Verim, Verim Unsurlan ve Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi ÖZET Bu araştırma, Samsun ekolojik şartlarında yetiştirilen 15 ekmeklik buğday çeşitinde verim, verim unsurları ve kalite kriterlerini belirlemek amacı ile Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazilerinde 1996 -1997 ve 1997 - 1998 yıllarında yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekrarlamalı olarak yürütülen bu araştırmada buğday materyali olarak Kutluk, Sultan, Kırgız, Pehlivan, Murat 1, Kate A-1, Prostor, Seyhan-95, Doğankent-1, Yüreğir-89, Basribey-95, Kaşifbey-95, Cumhuriyet-75, Kaklıç-88, Gün-91 çeşitleri kullanılmıştır. Araştırmada morfolojik özeliklerden; bitki boyu, bayrak yaprak ayası boyu, başak uzunluğu, verim komponentlerinden başaktaki tane ağırlığı, metrekaredeki başak sayısı; ayrıca hasat indeksi ve tane verimi ile, kalite kriterlerinden; 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, ham protein oranı, Zeleny sedimantasyon değeri, gluten oranı incelenmiştir. Araştırma sonucu, en yüksek tane verimi Kate A-1 (507.5 kg/da), Yüreğir-89 (505.8 kg/da) ve Seyhan-95 (498.7kg/da) çeşitlerinden, en yüksek ham protein oranı Murat-1 (% 13.90) çeşidinden, Zeleny sedimantasyon değeri Gün-91 (38.5 mi) çeşidinden, gluten oranı ise Murat-1 (%44.35) çeşidinden elde edilmiştir. Buğday çeşitlerinin verim ile bazı unsurları arasında negatif ilişkiler saptanması, verim ile diğer karakterler arasındaki ilişkilerin yıllara ve çeşitlere göre değişebileceğini göstermiştir. Kalite özelliklerinden ise, ham protein oranı ile Zeleny sedimantasyon değeri ve gluten oranı arasında önemli ve pozitif ilişkiler bulunmuştur. Anahtar kelimeler: Ekmeklik Buğday, Çeşit, Verim, KaliteDetermination of Yield, Yield Components and Quality Characteristics in Bread Wheat Variaties Grown Under Samsun Ecological Conditions ABSTRACTS In order to determine the yield, yield components and quality characteristics in 15 bread wheat varieties grown under Samsun ecological conditions, this research was carried out in Black Sea Agriculture Research Institute between 1996 - 1997 and 1997- 1998. The research was conducted in randomized block design with 3 replicators. Kutluk, Sultan, Kırgız, Pehlivan, Murat-1, KateA-1, Prostor, Seyhan-95, Doğankent-1, Yüreğir-89, Basribey-95, Kaşifbey-95, Cumhuriyet-75, Kaklıç-88 and Gün-91 varieties were used. In this research plant height, flag leaf lenght, spike lenght, weight per head, number of tiller per plant, number of spike per meter square, harvest index, grain yield, 1000-grain weight, hectoliter weight, crude protein ratio, Zeleny sedimentation volue, gluten ratio were investigated. According to the results, there are statistically significant differences among the varieties at 0,01 level. The highest results for grain yield, protein ratio, Zeleny sedimentation value and gluten ratio were obtained KateA-1 (50.75 kg/ha), Murat-1 (%13.90), Gün-91 (38.50 ml) and Murat-1 (%44.35) respectively. The negative relationships were found between the yields and yield components of wheat varieties. These negative relationships indicate that the and varieties. The crude protein ratio showed significant positive reiationspips with Zeleny sedimentation value and gluten ratio. Key Words: Bread wheat, cultivar, yield, quality