Anevrizmatik Subaraknoid Kanamada Vazospazm ile Elektrolit İlişkisi: Tek Merkezli Retrospektif Bir Çalışma

Abstract

Amaç: Anevrizmal subaraknoid kanama sonrasında gelişen vazospazm ve mortalite, prognozu belirleyen en önemli faktörler arasındadır. Elektrolit bozukluklarının bu süreçteki rolü tam olarak aydınlatılamamıştır. Bu çalışmada, serum ve beyin omurilik sıvısı(BOS) elektrolit düzeyleri ile vazospazm ve mortalite arasındaki ilişki retrospektif olarak incelenmiştir. Yöntem: Tek merkezli, retrospektif çalışmada; anevrizma rüptürü sonucu subaraknoid kanama(SAK) tanısı almış, cerrahi veya endovasküler tedavi uygulanmış hastalar dahil edilmiştir. Serum ve BOS'ta sodyum, potasyum, klor ve kalsiyum düzeyleri ölçülmüştür. Başvuruda, cerrahi veya endovasküler işlem öncesi, işlem sonrası aynı gün ile postoperatif 1., 2., 3. ve 7. günlerde kaydedilmiştir. Elektrolit değerleri normo, hipo ve hiper kategorilerine ayrılarak vazospazm ve mortalite ile ilişkileri istatistiksel testler ve lojistik regresyon analizleri ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmaya dahil edilen hastalarda, postoperatif dönemde disnatreminin vazospazm ve mortalite ile güçlü şekilde ilişkili olduğu saptandı. 2. Günde hiponatremi, vazospazm riskinde anlamlı artışla; hipernatremi ise vazospazm ve mortalite ile belirgin şekilde ilişkili bulundu. 3. Günde hiponatremi vazospazmla, hipernatremi ise mortalite ile güçlü bağlantı gösterdi. 7. gün değerlendirmelerinde, her iki disnatreminin de vazospazm ve mortalite açısından olumsuz prognostik etkiye sahip olduğu belirlendi. Potasyum açısından ise 7. günde hiperkalemi, vazospazm ve mortalite ile anlamlı biçimde ilişkili bulundu. BOS elektrolit analizlerinde, BOS sodyumundaki hiponatremi ve hipernatremi durumlarının vazospazm ve mortalite ile anlamlı ilişkiler gösterdiği, BOS potasyum düzeylerinde belirgin bir ilişki izlenmezken, BOS klor düzeylerinde hiperkloreminin olumsuz klinik sonuçlarla anlamlı bağlantı gösterdiği saptandı. Sonuç: Anevrizmal SAK sonrası elektrolit bozuklukları, özellikle erken postoperatif dönemde, vazospazm ve mortalitenin öngörülmesinde önemli belirteçlerdir. Hiponatremi daha çok vazospazm riskiyle, hipernatremi ise mortalite ile ilişkili bulunmuştur. BOS elektrolit analizlerinde özellikle sodyum ve klor değişikliklerinin klinik sonuçlarla paralellik gösterdiğini ortaya koyulmuştur. Bu nedenle SAK hastalarında serum ve BOS elektrolitlerinin düzenli izlenmesi, klinik sonuçların iyileştirilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Anahtar kelimeler: Subaraknoid Kanama, Vazospazm, Elektrolit BozukluklarıObjective: Vasospasm and mortality following aneurysmal subarachnoid hemorrhage are among the most important determinants of prognosis. The role of electrolyte dis- turbances in this process has not been fully clarified. This study retrospectively inves- tigated the relationship between serum and cerebrospinal fluid (CSF) electrolyte levels and vasospasm and mortality. Methods: This single-center retrospective study included patients diagnosed with aneurysmal SAH who underwent surgical or endovascular treatment. Serum and CSF sodium, potassium, chloride, and calcium levels were recorded at admission, pre-pro- cedure, post-procedure on the same day, and on postoperative days 1, 2, 3, and 7. Electrolyte values were categorized as normo-, hypo-, or hyper-, and their associations with vasospasm and mortality were evaluated using statistical tests and logistic regres- sion analyses. Results: In the study cohort, postoperative dysnatremia was strongly associated with both vasospasm and mortality. On day 2, hyponatremia was significantly associated with increased vasospasm risk, while hypernatremia was significantly associated with both vasospasm and mortality. On day 3, hyponatremia remained significantly associ- ated with vasospasm, whereas hypernatremia was strongly associated with mortality. By day 7, both forms of dysnatremia showed unfavorable prognostic effects for vasos- pasm and mortality. Regarding potassium, day 7 hyperkalemia was significantly asso- ciated with both vasospasm and mortality. In CSF analyses, hyponatremia and hyper- natremia in CSF sodium were significantly associated with vasospasm and mortality, while no significant association was found with CSF potassium. However, CSF hy- perchloremia was significantly associated with adverse clinical outcomes. Conclusion: Electrolyte disturbances after aneurysmal SAH, particularly in the early postoperative period, are important biomarkers for predicting vasospasm and morta- lity. Hyponatremia was predominantly associated with vasospasm, whereas hypernat- remia was more closely linked to mortality. CSF electrolyte analyses further revealed that changes in sodium and chloride levels paralleled clinical outcomes. Therefore, regular monitoring of both serum and CSF electrolytes is critical to improving outco- mes in SAH patients. Keywords: Subarachnoid Hemorrhage, Vasospasm, Electrolyte Disturbances