Gen Iı Radyasyon Do2 Hesabı Bilgisayar Programları ve Uygulamaları

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, GENE bilgisayar programı insan vücudunda çeşitli çevresel radyasyon doz oranlarının hesaplanması için kullanılmıştır. Hesaplamalar, hava konsantrasyonu, toprak konsantrasyonu, ürün konsantrasyonu, hayvan ürünleri, dış-sonlu plume, dış-toprak, insan-nefes alma, insan-beslenme ve uriin durumları dikkate alınarak toplumun bir bireyi için organ yada organları taralından alman radyasyon büyüklüğünü temel almıştır. Birinci senaryoda, 1-131, Cs-137, Cs-134, La-140, Ba-140, Ru-103, Ce-144, Ce-141, Te-132, radyoaktif izotopların konsantrasyonlarının dış maruz kalma ve solunum yoluyla insan vücuduna alınması tasarlanmıştır. 45 günlük maruz kalma sonucunda yıllık etkin doz eşdeğeri 2.4E-4 Sv olarak bulunmuştur. İkinci senaryoda, birinci senaryodaki radyoaktif izotoplara Zr-95 ve Nb-95 izotopları da ilave edilerek, bu radyoaktif İzotopların toprakta oluşturdukları konsantrasyonlar dikkate alınarak, 45 günlük maruz kalma sonucunda dış ışınlama yoluyla bir insanın aldığı radyasyon miktarı 1.2E-3 Sv olarak bulunmuştur. Üçüncü senaryoda, süt ve süt ürünlerinde 1-131, Cs-137, Cs-134. radyoaktif izotoplarının bulunması dikkate alınarak radyasyon doz hesaplan yapılmış, çocuklar için 9.4E-5 Sv, yetişkin için 5.9E-5 Sv değerleri bulunmuştur. Dördüncü senaryoda, 1-131, Cs-137, Cs-134, La-140, Ba-140, Ru-103, Ce- 144, Ce-141 ve Te-132 radyoaktif izoptoplannın atmosfere yayılması sonucu, toprakta yetişen yiyecekler ve hayvansal ürünlerin yenmesi sonucu insan vücudunda biriken radyasyon doz miktarları, kış, ilkbahar, yaz, sonbahar aylarında sırasıyla 3.3E-9 Sv, 2.9E-6 Sv, 3.8E-6 Sv ve 2.3E-5 Sv olarak hesaplanmıştır. Beşinci senaryoda, 1-13 1, Cs-137, Cs-134, La-140, Ba-140, Ru-103, Ce-144, Ce-141, Te-132 radyoaktif izotoplarının yayılmalarının 89 m yüksekte olduğu dikkate alınmıştır. Sonlu plume' a maruz kalmayla alman dozlar karasal ve hayvansal ürünler için farzedilmiştir. Farklı doğrultu ve uzaklıklarda dikkate alman nüfus 551038 kişidir. Dahili, harici ve yıllık etkin doz eşdeğerleri sırasıyla 2.2E-7 Sv, 4.4E-10 Sv, 2.2E-7 Sv olarak bulunmuştur. Altıncı senaryoda, TÂEK tarafindan Nisan 1988 yılında yayınlanan raporda bulunan hesaplatın sonuçlan ile GENU sonuçlan karşılaştirılmıştır. Sonuçların birbirine yakın olduğu görülmüştür. GENII hesabında yetişkin bir insanın alacağı toplam radyasyon doz miktarı 0.650 mSv, TAEK hesaplarında bu değer 0.574 mSv* dir. Bütün senaryolarda, karaciğer ve tiroid hariç, dikkate alman organların hepisinde en çok miktarda Cs-137 izotopunun biriktiği görülmüştür. Tiroidde en çok miktarda 1-131 izotopu, karaciğerde ise Ce-144 izotopu birikmiştir. Genellikle organlarda en az miktarda ürün çekirdekelerin biriktiği görülmüştür.n ABSTRACT In this study, the computer program ( GENII ) is used for calculations of various environmental radiation doses in the human body. The calculations are based on air concentrations, soil concentrations, yield concentrations, animal product, external finite plume, external soil, human-inhalation, human-ingestion and yield the radiation dose magnitudes received by an organ or organs of a person community. In the first scenario, the radiation concentrations of 1-131, Cs-137, Cs-134, La- 140, Ba-140, Ru-103, Ce-144, Ce-141, Te-132, radioactive isotopes received from air through inhalation and external exposure to the plume for 45 days is assumed, and the effective dose for a person is calculated to be 2.4E-3 Sv. In the second scenario, the radioactive isotopes Zr-95 and Nb-95 are added to the first scenario and the external radiation doses, taken by a person after 45 days exposure, from the soil, are calculated and a value of 1.2E-3 Sv is estimated. In the third scenario, the calculations are performed considering the three isotopes, 1-131, Cs-137 and Cs-134 in milk and milk products and 9.4E-5 Sv and 5.9 E-5 Sv are estimated for adults and children respectively. In the fourth scenario, the concentration received from the food grown in soil and the food taken from animals after the emission of isotopes 1-131, Cs-137, La-140, Ru-103, Ce-144, Ce-141, and Te-131, in the atmosphere is calculated and doses for winter, spring, summer and autumn seasons are estimated to be 3.3E-9 Sv, 2.9E-6 Sv, 3.8E-6 Sv, and 2.3E-5 Sv, respectively. In the fifth scenario, the emission of the isotopes, 1-131, Cs-137, La-140, Ru- 103, Ce-144, Ce-141, and Te-131 are considered in the atmospheric cloud up to 89 m altitude. It is assumed that the doses are taken through inhalation, exposure to external infinite plume, terrestrial food and animal product. The total population, considered in different direction and distances is 551038. It is calculated out that the internal equivalent dose is 2.2E-7Sv, external equivalent dose is 4.4 E-10Sv and annual effective dose is 2.2E-7Sv. In the sixth scenario, the results reported by TAEK in the report of April 1988 and GENU are compared. Both give similar results. GENII yields that the total dose taken by a person is 0.650 mSv and the corresponding value reported by TAEK is 0.574 mSv. In all scenarios, h is observed that, among the considered radioactive elements Cs-137 most accumulates in all of the organs considered, except liver and thyroid. However, 1-131 accumulates in thyroid and Ce-144 accumulates in liver, and the daughter radionuclides accumulate with a very small ratio in all organs.