Lise Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Algısı ile Bilişsel Esneklik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği günümüzde hala tüm dünyayı ilgilendiren temel sorunların başında gelmektedir. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği cinsiyete dayalı iş bölümünün sonucudur. Toplumun belirli özellikleri cinsiyetlerle ilişkilendirmesi sonucu toplumsal cinsiyet rolleri ortaya çıkmıştır. Bu rollerin oluşumunda bilişsel süreçlerin rolü de mevcuttur. Bu nedenle araştırmanın amacı lise öğrencilerinde toplumsal cinsiyet eşitliği algısı ile bilişsel esneklik arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın örneklemini Hakkari ilinin Yüksekova ilçesinde öğrenim gören 480 lise öğrencisi (231 kadın, 249 erkek) oluşturmuştur. Araştırma nicel araştırma desenlerinden ilişkisel tarama yöntemine uygun olarak tasarlanmıştır ve katılımcılara uygun örnekleme yoluyla ulaşılmıştır. Veri toplamak amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanan 'Kişisel Bilgi Formu', Bilgin (2009) tarafından geliştirilen 'Bilişsel Esneklik Ölçeği' ile Acar-Erdol, Gözütok ve Toraman (2017) tarafından geliştirilen 'Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ölçeği' kullanılmıştır. Yapılan analizlerle verilerin normal dağıldığı tespit edildikten sonra analizlere parametrik testlerden Bağımsız Örneklem t-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Tukey Testi ve Pearson Korelasyon Analizi ile devam edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre lise öğrencilerinde cinsiyete göre bilişsel esneklik düzeylerinde anlamlı bir fark olmadığı ancak Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ölçeği'nin erkeği üstün gören anlayış ile kadını erkeğe bağımlı kılan alt boyutunda anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Algılanan sosyoekonomik düzeyi yüksek ve orta olan öğrencilerin düşük olanlara göre bilişsel esneklik puanlarının anlamlı ölçüde daha yüksek olduğu bulunurken sosyoekonomik düzeyin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ölçeği'nin erkeği üstün gören anlayış alt boyutu ile kadını erkeğe bağımlı kılan anlayış alt boyutunda anlamlı bir farklılık oluşturmadığı bulunmuştur. Bulgulara göre bilişsel esneklik ile Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ölçeği'nin erkeği üstün gören anlayış alt boyutu ile kadını erkeğe bağımlı kılan anlayış alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.Gender inequality remains a significant global issue, largely rooted in the gender-based division of labor and the societal assignment of specific traits and roles to different genders. Cognitive processes also contribute to the formation of these gender roles. This study aims to examine the relationship between gender equality perception and cognitive flexibility among high school students.The sample consisted of 480 students (231 female, 249 male) studying in the Yüksekova district of Hakkari province. The study employed a quantitative research design using the relational survey model and convenience sampling. Data were collected through a Personal Information Form developed by the researcher, the Cognitive Flexibility Scale (Bilgin, 2009), and the Gender Equality Scale (Acar-Erdol, Gözütok, & Toraman, 2017).After confirming the normal distribution of data, parametric tests such as the Independent Samples t-Test, One-Way ANOVA, Tukey's Post Hoc Test, and Pearson Correlation Analysis were used.The results indicated no significant difference in cognitive flexibility levels based on gender. However, a significant difference was found in the sub-dimension of the Gender Equality Scale that reflects the belief in male superiority and female dependency, with gender playing a role. Students with medium and high perceived socioeconomic status had significantly higher cognitive flexibility scores than those with low status. However, socioeconomic status did not significantly affect perceptions in the gender equality sub-dimensions related to male dominance or female dependency. Additionally, no significant correlation was found between cognitive flexibility and these gender perception sub-dimensions.In conclusion, while gender and socioeconomic level impact certain aspects of gender perception and cognitive flexibility independently, there appears to be no direct relationship between cognitive flexibility and perceptions of gender inequality.