Hazırlıksız Konuşma Stratejileri

Abstract

Anadili konuşucuları kendi dillerinde çeşitli konuşmalar üretebilirler ancak iyi bir konuşmacı olabilmenin yolu eğitimden geçer. Türkçe eğitimi, öğrencilere konuşmanın en baştan öğretildiği bir süreci kapsamaz. Belirli bir konuşma becerisine sahip olan öğrencilerin hata ve eksikliklerinin birtakım stratejik hamlelerle giderilmesi ve kendilerini sözlü olarak tutarlı ve etkili bir şekilde ifade edebilmelerini sağlamak Türkçe eğitiminin nihai hedeflerinden biridir. Bu hedefe ulaşmada Türkçe öğretmenlerine rehberlik eden ana kaynaklar ise öğretim programı ve ders kitaplarıdır. Konuşma eğitiminin uygulama boyutunu oluşturan konuşma strateji, yöntem, teknik ve etkinlikleri öğretmenlerin öğrencilerin konuşma becerilerini geliştirmede başvuracağı birincil öğretim öğeleridir. Dolayısıyla öğretim programı ve ders kitaplarının çeşitli konuşma durumlarında kullanılabilecek strateji, yöntem, teknik ve etkinlikler çerçevesinde yapılandırılması gerekmektedir. Öğretim programı incelendiğinde konuşma kazanımlarının nitelik ve nicelik açısından yetersiz olduğu, k0nuşma strateji, yöntem ve teknikleri arasında net bir ayrım yapılmadığı ve konuşma stratejilerinin işlevlerine yönelik açıklama getirilmediği görülmektedir. Programda yer alan strateji, yöntem ve tekniklerin yine programda yer alan konuşma türleriyle ilişkilendirilerek ele alınması gereklidir. Programda yer alan hazırlıksız konuşma türüne yönelik hiçbir açıklama getirilmediği, bu türe özgü strateji, yöntem, teknik ve etkinliklere yer verilmediği görülmektedir. Bu çalışmanın amacı hazırlıksız konuşma ve topluluk önünde konuşma üzerine yapılmış çalışmalarda yer alan konuşma stratejilerini belirlemek, tasnif etmek ve hazırlıksız konuşma stratejileri önerisi sunmaktır. Temellendirilmiş Kuram yöntemi ile gerçekleştirilen çalışmanın inceleme nesnesi olarak 40 çalışma seçilmiş, bu çalışmalar kodlama tekniği aracılığıyla analiz edilmiştir. Çalışmanın sonunda zihinsel konuşma planı yapma, sosyal ve işbirlikli öğrenme ortamlarından yararlanma, bellek geliştirme çalışmaları yapma, heyecan kontrolü çalışmaları yapma ve değerlendirme olmak üzere 5 hazırlıksız konuşma stratejisi önerisinde bulunulmuştur.