Farklı yöney, fizyografik ünite ve jeolojik birimler üzerinde oluşmuş toprakların oluşumları

Abstract

Öz: Bu çalışmada Ankara ilinin yaklaşık 25 km güneyinde Gölbaşı ilçesi ve yakın çevresinde bulunan farklı fizyografik üniteler olan alçak ve yüksek seki, DII, DIII ve DIV plato düzlükleri üzerinde yer alan, Emir, Gölbaşı, Virancık gölselleri ve Laleli formasyonlarından etkilenmiş toprakların fiziksel kimyasal ve minerolojik özelliklerinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla farklı her jeolojik ve jeomorfolojik ünite üzerinde 5 adet profil çukurları açılmış ve alınan örneklerde fiziksel, kimyasal ve minerolojik bileşimleri içinde XRD analizleri yapılmıştır. Yapılan analizlere göre, profiller arasında önemli farklılıklar bulunmuştur. DII plato düzlüğü ile alçak seki üzerinde açılan profiller (PI ve PIII) Entisol olup her ikisinde de baskın kil minerali az miktarda illit ve ayrıca kuvars, kalsit, klorit mineralleri yaygındır. DIII ve DIV plato düzlükleri üzerinde bulunan PII ve PV profilleri Inceptisol ordosunda sınıflandırılmalarına karşılık toprak oluşum olayları bakımından önemli farklılıklar bulunmaktadır. Yüksek seki üzerinde açılan PIV profili ise Mollisol olup, diğer profillerden daha ileri bir toprak oluşum sürecine sahip ve kil mineralleri olarak illit, smektit, palygorskit ve kalsit, kuvars, klorit, feldspat minerallerde bulunmaktadır. Ayrıca güney kesimde bulunan topraklar kuzey kesimine göre profil gelişimi bakımından daha ileri seviyede bulunmakta ve bu profillerde toprak oluş olaylarından özellikle rubefaksiyon ve kalsifikasyon olayları belirlenmiştir.

Abstract: The aim of this study is to investigate physical, chemical and mineralogical properties of soils formed on different geologic (Emir, Gölbaşı, Virancık gölselleri and Laleli formations) and physiographic units (low and high terraces, DII, DII, and DIV plateaus). The study area is approximately 25 km far from south of Ankara- Gölbaşı and its near vicinity. For this aim, 5 profiles located on different geologic and physiographic units were investigated and soil samples taken from each horizons. Physical, chemical and XRD, determined distribution of mineralogical compositions analysis were done for each soil sample. According to analysis results, it was found that there are significantly differences among the profiles. Dominant clay mineral of PI and PIII profiles formed on DII plateau and on low terrace and classified as Entisol is low illite and they have also quartz, calsit, chlorite minerals. In addition, whereas PII and PV profiles formed on DIII and DIV plateaus were classified as Inceptisol, It were found significantly differences between them in terms of soil formation factors. The last profile (PIV) formed on high terrace and classified as Mollisol has more advance soil formation process than the other profiles. It was determined illite, smectite, palygorskit and calsit, quartz, chlorite, feldespat minerals in PIV profile. In addition that, Soils formed on south part of study area have developed more than on north parts and rubefaction and calcification important soil formation processes were determined in profile PIV and PV.