Menâkıb U Tevârîh-İ Âl-İ Osman’daki Ölüm Kavramsal Alanıyla İlgili Sözler ve Uygulamalar

Abstract

Bu çalışmada Derviş Ahmed Âşıkî tarafından 15. yüzyılda yazılmış, Âşık Paşazade Tarihi olarakda bilinen Menâkıb u Tevârîh-i Âl-i Osman’daki ölüm kavramsal alanı çerçevesinde ortaya çıkansözler ve uygulamalar üzerinde durulmuş; ölüm kavramsal alanıyla ilgili sözler, toplumsal açıdanMüslümanlar ve kâfirler için kullanılan sözler; üst tabakadan ve alt tabakadan kişiler için kullanılansözler; çıkarımsal anlama dayalı, metaforik ve metonimik sözler gibi gruplara ayrılarak incelenmiştir.Yazar Âşık Paşazade’nin ve zaman zaman sözü devrettiği diğer anlatıcıların kendi toplumsalgruplarına ait insanlar öldüğünde farklı, diğer toplumsal gruplardan insanlar öldüğünde farklı sözlerkullandıkları görülür. Bu ayrım temel olarak Müslümanlar ve kâfirler şeklinde belirlenebilir. Bey,kumandan gibi üst sosyal tabakadan kişiler için kullanılan sözlerle sıradan kişiler için kullanılansözler de farklılık göstermektedir. Bu farklılık bir kişinin ölümünün bildirimiyle toplu ölümlerinbildiriminde de kendini göstermektedir. Menâkıb u Tevârîh-i Âl-i Osman’da ölüm için kullanılan çoksayıda çıkarımsal anlama dayalı, metaforik ve metonimik sözler de tespit edilmiştir.

In this paper, it is focused on the words and practices about death conceptual areainMenâkıb u Tevârîh-i Âl-i Osman(The History of Âşık Paşazade)was written by Derviş Ahmed Âşıkîin the 15th century. Words about the concept of death in Menâkıb u Tevârîh-i Âl-i Osman areclassified as the words used for Muslims and infidels in social terms; the words used for the peoplefrom the upper layer and the lower layer; and the metaphorical and metonymic words based oninferential meaning. It is seen that the authorÂşık Paşazade and occasionally the other narrators towhom he transfers the expressions used different words for a person who belonged to their social groupsand for others. This distinction can be basically defined as Muslims and infidels. The words used alsodiffer for persons who belong to the upper layer and respected, like bey and the commander, and forordinary persons. This difference also manifests itself in the declaration of mass deaths and of the deathof a single person. A lot of metaphoric and metonymic words and also the words based on inferentialmeanings used for death have also been identified in Menâkıb u Tevârîh-i Âl-i Osman.