Türkiye'de besi sığırcılığı yatırımlarında reel opsiyonların analizi

Abstract

Türkiye'de son yıllarda giderek artan kırmızı et talebi yurt içi üretimle karşılanamadığı için kırmızı et ithalatı yıldan yıla artış göstermektedir. Kırmızı et talebinin karşılanması için yeni yatırımlarla üretimin artırılması gerekmektedir. Günümüze kadar besi sığırcılığı yatırım kararları, yeterli bilgi birikimi olmadığından reel opsiyonlar göz ardı edilerek yatırımın değerini olduğundan daha düşük değerde gösteren geleneksel yöntemlerle alınmış ve bazen kabul edilmesi gereken yatırımların reddedilmesine yol açmıştır. Besi sığırcılığı yatırımlarında reel opsiyonlar ile ilgili bilgi eksikliğini azaltmak için araştırmada besi sığırcılığı yatırımlarında reel opsiyonların belirlenmesi ve değerlemesi amaçlanmıştır. Reel opsiyonların değerlemesi, Türkiye’nin 7 coğrafi bölgesini temsilen seçilmiş her bölgeden iki ilde yapılmıştır. Araştırmada 385 işletmeden anket ve gözlem, ilgili kuruluşlardan ise bireysel mülakatla toplanan verilerle; TUİK, FAO, üretici birlikleri ve diğer kuruluşlardan sağlanan veriler kullanılmıştır. Reel opsiyonların değerlemesi binomiyal, black-scholes ve monte carlo simülasyonu yöntemleriyle yapılmıştır. Hassasiyet analizleri tornado diyagramı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçları Türkiye’de NBD’si -1,79 milyon ₺ olan 150 baş kapasiteli besi sığırcılığı yatırımın sahip olduğu erteleme opsiyonu değerinin 0,91 milyon ₺, genişleme opsiyonu değerinin 0,39 milyon ₺ ve girdi-çıktıları değiştirme opsiyonu değerinin 0,22 milyon ₺ olduğunu göstermiştir. Geleneksel NBD ve reel opsiyonlar yöntemine göre hesaplanan yatırımın genişletilmiş NBD değerleri, Türkiye’de besi sığırcılığı yatırımlarının desteklenmesi gerektiğine işaret etmiştir. Reel opsiyon analizi sonuçları, besi sığırcılığı yatırımları için destek oranının %57,36’nın üzerinde olması gerektiğini öngörmüştür. Araştırma sonuçları ayrıca yatırımcının kararını etkileyen en önemli değişkenlerin sırasıyla karkas et fiyatı, randıman oranı ve kapasite kullanım oranı olduğunu göstermiştir. Besi sığırcılığı yatırımları destek oranlarının reel opsiyonlara dayalı olarak bölgeler itibariyle farklılaştırılması, Türkiye’de yeni besi sığırcılığı yatırımlarını teşvik edebilecek ve dana eti üretimini artırabilecektir. Karkas et fiyatındaki değişkenliğin azaltılması için sözleşmeli üretim vb. modellerin teşvik edilmesi kırmızı et üretiminin artırılmasına katkı sağlayabilecektir. Doğru besi materyali ve yem rasyonu kullanarak randıman oranını artırmanın ve işletme sermayesi kullanımındaki yetersizliğin uygun finansman programlarıyla giderilmesinin girdi fiyatları değişkenliğinin olumsuz etkilerini azaltabilecektir.

In last decade, the import of red meat has increased due to increasing demand and insufficient domestic production. Red meat production must increase via new investments in order to meet the red meat demand. In general, cattle fattening investment decisions in Turkey have been made through traditional methods that underestimate the value of the investment by ignoring real options, resulting in the rejection of acceptable investments. To fulfill the lack of information about real options in beef cattle investments, it is aimed to determine and appraise the real options in beef cattle investments in this research. The valuation of real options was made in two provinces selected from each region to represent 7 geographical regions of Turkey. Research data were collected from 385 cattle fattening farms through questionnaire and observations. Data gathered from TSI, FAO, producer associations and other organizations were also used in the study. The real options’ appraisal was performed by using Binomial, Black-Scholes and Monte-Carlo Simulation methods. Tornado diagram was used to explore for sensitivity of cattle fattening investment. Research results showed that the option values of delay, expansion and inputoutput changes of cattle fattening investment with the capacity of 150 head in Turkey were 0.91 million ₺, 0.39 million ₺ and 0.22 million ₺, respectively. Based on the calculated values of traditional and expanded NPV values of the investment, cattle fattening investments in Turkey should be supported by government. According to the results of the real option analysis, the support rate for beef cattle fattening investments should be above 57.36%. Research results also showed that the most important variables affecting the investor's decision were carcass meat price, yield rate and capacity utilization rate, respectively. Differentiating the support rates for beef cattle investments by regions based on real options may encourage new beef cattle investments and increase beef production in Turkey. Promoting the models such as contract farming etc. to reduce the variability in carcass meat price may be beneficial to increase red meat production. Increasing the yield rate by using the right breeds and feed ration and eliminating the inadequacy in the use of working capital with appropriate financing programs may reduce the negative effects of input price variability.