Ünye'ye Türk yerleşiminin tarihi gelişimi

Abstract

Ünye günümüzde Ordu’nun ilçeleri arasında yer alır. Tarih boyunca pek çok medeniyete ve topluluğa ev sahipliği yapmış bir yerdir. Bu topluluklardan birisi de Türklerdir. Yaptığımız yüksek lisans tez çalışmasının amacı, Ünye’ye tarih öncesi çağlardan itibaren yerleşen topluluklar içerisind e Türklerin yerini ortaya koyabilmektir. Bu tez vasıtasıyla Ünye’deki Türk varlığın ın tarihi derinliğini kronolojik olarak değerlendirmeye çalıştık. Böylece yaygın tarih görüşünde bölgeye Türk iskânını Selçuklulardan ya da Osmanlılardan başlatan anlayışın gerçekliği sorgulanacaktır. Tezimizin içeriğinin belirlenmesinde Ünye ve çevresiyle alakalı yazılı kaynaklar, arkeolojik malzemeler ve bölge tarihi üzerine yazılmış araştırma eserleri kullanılmıştır. Ünye’de tarih devrinde bahsi geçen bilinen ilk topluluk Gaşkalardır. Onların ardından Kimmer ve İskitler bölgeye yerleşmiştir. Bu iki topluluğun Orta Asya ve Türklükle bağlantıları bölgedeki Türk yerleşiminin tarihi açısından dönüm noktasıdır. Böylece MÖ. 8. yüzyıldan itibaren Ünye’ye Türk yerleşimi başlatılabi lir. Haliyle yaygın tarih görüşünün de çok fazla temeli olmadığı anlaşılır. Anadolu’nun fethi ile beraber başlayan yoğun Türk göçü ile Ünye’ye Türk yerleşimi yeniden başlamıştır. Bu yeni dönemle birlikte sırasıyla Danişmendliler, Türkiye Selçukluları, Cani k Beylikleri ve Osmanlı Devleti Ünye’ye hâkim olmuştur. Osmanlı yönetiminin son dönemlerinde gerçekleşen göç hareketleri, Ünye ve çevresinin günümüz ulaşan nüfus yapısını ortaya çıkarmıştır. Çalışmamız giriş bölümüyle beraber dört bölümden oluşmaktadır. Gi incelediğimiz kaynakların tanıtımı yapılmış, verdikleri b riş bölümünde ilgiler değerlendirilerek kentin tarih öncesi çağlardan itibaren Osmanlı Devletinin son dönemine kadar kısaca tanımı yapılmıştır. Birinci bölüm içerisinde ilk Türk yerleşimi dönemi anla tılmaya çalışılmıştır. Burada Ünye’nin tarih öncesi dönemdeki yerleşimcileri, ilk ahalisi ve bu dönemde Türklerin bölgeye gelmesi anlatılmıştır. İkinci bölümde ise Anadolu’nun fethinden Moğol istilasının sonlarına kadar bölgeye hâkim olan Türk beylik ve de vletlerinin Ünye’deki hâkimiyetleri değerlendirilmiştir. hâkim Üçüncü bölümde Moğollardan sonra bölgede ortaya çıkan beylikler ve Osmanlı Devleti’nin Ünye’ye olması anlatılmıştır. Araştırmamızda elde ettiğimiz veriler sonucunda Ünye’ye Türk yerleşiminin ta derinliğinin MÖ. 8 yüzyıldan başlatılması ve bölgeye yerleşen Türklerin kronolojik olarak konması mevcut algıyı değiştirme bakımından önemlidir.

U nye is among the districts of Ordu today. It is a place that has hosted many civilizations and communities throughout history. One of these communities are Turks. The aim of our master's thesis is to reveal the place of Turks in t that settled i n U he communities nye since prehistoric times. Through this thesis, we tried to evaluate the historical de pth of the Turkish presence in U nye chronologically. Thus, the reality of the understanding that started the Turkish settlement in the region from the Seljuks or Ott omans in the widespread view of history will be questioned. In determining the content of our thes is, written sources related to U nye and its surroundings, archaeological materials and research works written on the history of the region were used. Gashka i s the first known group to be mentioned in Unye in the period of history. After them, Cimmerians and Scythians settled in the region. The connections of these two communities with Central Asia and Turkishness are a turning point for the history of Turkish settlement in the region. Thus BC. Turkish settlement can be started in Unye from the 8th century. Consequently, it is understood that the common view of history does not have much basis. With the intense Turkish immigration that started with the conquest of Anatolia, Turkish settlement in Unye started again. With this new period, the Danishmends, Turkey Seljuks, Canik Principalities an d the Ottoman Empire dominated U nye, respectively. The immigration movements that took place in the last periods of the Ott oman administration revealed the present population of U nye and its surroundings. structure Our study consists of four chapters including the introduction. In the introduction, the sources we examined were introduced, and the information they provided was evaluated and a brief description of the city was made from prehistoric times to the last period of the Ottoman Empire. In the first chapter, the first Turkish settlement period is tried to be explained. Here, Unye's settlers in the prehistoric period, its first inhabitants and the arrival of the Turks in the region in this period are described. In the second part, the dominance of the Turkish principalities and states in vUnye from the conquest of Anatolia to the end of the Mongol invasion was evaluated. In the third chapter, the principalities that emerged in the region after the Mongols and the domination of Unye by the Ottoman State are explained. As a result of the data we obtained in our research, the historical dept Turkish settlement in U nye. h of the It is important to start from the 8th century and to put the Turks who settled in the region chronologically in terms of changing the current perception.