Türkiye, Afganistan ve OECD ülkelerinin sağlık verilerinin karşılaştırılması

Abstract

Amaç: Bu çalışma Türkiye, Afganistan ve OECD ülkelerinin sağlık verilerini karşılaştırılarak, Afganistan sağlık sistemi için açısından öneriler ortaya konulmasını amaçlamaktadır. Materyal ve Metot: Çalışmada Türkiye, Afganistan ve OECD ülkelerinin 2002-2019 yılları arasındaki, birinci basamak sağlık hizmetleri, yataklı tedavi sağlık hizmetleri, personel verileri, sağlık fonları ve harcama değerleri ile sağlık göstergelerini (bebek ölüm oranları, yetişkin ölüm oranları, ortalama yaşam süreleri. gibi) OECD veri tabanı, Türkiye ve Afganistan Sağlık Bakanlığı ile İstatistik Kurumları üzerinden elde edilerek karşılaştırılmıştır. Bulgular ve Sonuç: Afganistan’da 1000 canlı doğum başına düşen beş yaş altı ölüm oranı Türkiye’nin 6,03 katı, OECD ülkeleri ortalamasının ise 8,6 katı yüksek olduğu belirlenmiştir. Afganistan’da 1000 canlı doğum başına düşen bebek ölüm oranı Türkiye’nin 5,4 katı, OECD ülkeleri ortalamasının ise 7,9 katı olduğu belirlermiştır. Afganistan’da 1000 canlı doğum başına düşen yeni doğan ölüm oranı Türkiye’nin 6,8 katı, OECD ülkeleri ortalamasının ise 8,9 katı olduğu tespit edilmiştir. Afganistan erkek yetişkin ölüm oranlarında Türkiye’nin 1,8, OECD üyesi ülkelerinin ise 2.02 katı kadın yetişkin ölüm oranlarında ise Türkiye’nin 2,9 OECD üyesi ülkelerinin 3,05 katı düzeyinde olduğu görülmüştür. Afganistan’da ise 2002 yılı itibariyle 14000 olan anne ölümü gerçekleşirken 2019 yılı itibariyle %45 azalarak 7700’ e düştüğü tespit edilmiştir. Afganistan anne ölüm oranları Türkiye’nin 35 katı, OECD üyesi ülkelerin 2,75 katıdır. Afganistan, Türkiye’den 6,6 kat, OECD üyesi ülkelerden 69,7 kat daha az kişi başı sağlık harcamasına sahiptir. Afganistan’da ise 2002 yılında kişi başına 85,4 dolar sağlık harcaması yapılırken, 2017 yılında 75,5 dolar olmuştur. Her 1000 kişi başına Türkiye’de 1,88, Afganistan’da 0,35 doktor düştüğü belirlenmiştir.

Objective: This study aims to compare the health data of Turkey, Afghanistan and OECD countries to make recommendation for the quality of health care and health expenditure for the Afghanistan health system. Material and Method: In the study, primary health care, inpatient health care, personnel data, health funds and expenditure values and specific health indicators (such as infant mortality rates, adult mortality rates, average life expectancy) of Turkey, Afghanistan and OECD countries between 2002 and 2019 were obtained and compared through the Ministry of Health and Statistical Institutions of Turkey and Afghanistan. Results and Conclusions: The rate of under-Five mortalilty rate per 1,000 live births in Afghanistan was 6.03 times higher than that of Turkey and 8.6 times the average of OECD countries. While the rate of infant deaths per 1,000 live births in Afghanistan is 5.4 times than that of Turkey and 7.9 times the average for OECD countries. Similarly, the rate of newborn deaths per 1,000 live births in Afghanistan is 6.8 times higher than that of Turkey and 8.9 times the average for OECD countries. The mortality rate of male adults in Afghanistan were 1.8 times higher than that of Turkey and 2.02 times that of OECD member countries, while the female adult mortality rates were 3.05 times than that of Turkey and 2.9 times than OECD member countries. In Afghanistan, there were 14,000 maternal deaths as of 2002, while by 2019 it had decreased by 45% to 7700. The maternal mortality rates of Afghanistan are 35 times higher than Turkey and 2.75 times that of OECD member states. The health expenditures per capita of Afghanistan is 6.6 times less than Turkey and 69.7 times less than OECD member states. The health expenditures of Afghanistan was $85.4 per capita in 2002 which become $75.5 in 2017. The number of doctors per 1,000 people 1.88 in Turkey and Afghanistan 0.35 was determined.