Hommaire’in Samsun sahil şeridine (Alaçam’dan Çarşamba’ya) yönelik gözlemlerine dair eleştirel bir değerlendirme

Abstract

Samsun, Anadolu yarımadasının Karadeniz kıyı şeridinde batıda Kızılırmak ve doğuda Yeşilırmak vadileriyle sınırlanan bir alanıkaplar. 19. yüzyılda uluslararası ticarete açılması, buharlı gemilerin düzenli seferlere başlaması ve tütün ekiminin yaygınlaşmasıgibi faktörler, bölgeye yönelik ilginin daha da artmasına yol açmıştır. Bu ilgiye koşut olarak, pek çok Batılı seyyah ve araştırmacıbölgeyi ziyaret etmiştir. Bunlardan biri de Fransız seyyah Xavier Hommaire de Helll’dir. O, 1847 yılında Karadeniz’e doğrubir seyahate çıkmıştır. Seyyah Amasra üzerinden bir kayıkla Alaçam’a oradan Bafra, Samsun ve Çarşamba’ya gelmiş ve buyerlere ilişkin gözlem ve incelemeler yapmıştır. Bu çalışma, “Voyage et en Perse exêcute par Ordre du Government Français”adı ile 1854 yılında Paris’te yayımlanan yapıtının birinci cildindeki gezi notlarına dayanmaktadır. Çalışmanın amacı, verilenbilgileri doküman inceleme yöntemi ile yapı söküme uğratarak bölgenin hem fiziki, idari, sosyal ve ekonomik yapısının hem detarihinin aydınlatılmasına katkılar sağlamaktır.

Samsun covers an area bordered by Halys in the West and Iris valleys in the East. The factors such as being open to international trade, the regular voyages of the steamships and the spread of tobacco cultivation led to increased interest towards the region in the 19th century. In accordance with this interest, a great number of western travelers and researchers visited the region. One of them is French Traveler Wavier Hommaire de Hell. In 1847, he made a travel to the Black Sea. The traveler came to Alaçam, Bafra and then proceeded to Samsun and Çarşamba and made observations related to those places. This study is based on the travel notes of Hommaire in the first volume of the work published in Paris in 1854 under the title of “Voyage et en Perse exêcute par Ordre du Government Français”. The purpose of the study is to make some contributions to shed light on both the physical, administrative, social and economic structure and the history of the region by deconstructing the information provided by document review method.