Epilepsi hastalarda fenitoin ve okskarbazepin kullanımının vitamin-d düzeyi ile kemik yapım-yıkım döngüsü üzerine etkisi / Osman Demir ; Danışman Nilgün Cengiz

Abstract

Antiepileptik ilaçların (fenitoin, karbamazepin, fenobarbital) kemik metabolizması üzerindeki etkilerine dair yapılan çalışmalarda bu ilaçların hepatik mist fonksiyonlu oksidaz enzim sistemini indükleyerek 25-OH vitamin-D3 (25-OHD3)'ü inaktif metabolitlere dönüştürdükleri ve akkiz D vitamini eksikliğine yol açtıkları bildirilmiştir. Antiepileptik ilaçların bu sürecin sonunda osteomalazi / osteoporoz gelişimine sebep oldukları ileri sürülmüştür.Bu hipotezden yola çıkarak çalışmamızda sitokrom P450 (CYP450)enzim sistemi üzerinde indükleyici etkisi olan fenitoin ile yeni nesil ve enzim indükleyici etkisi çok az olan okskarbazepin'in 25-OHD3 düzeyine ve kemik yapım-yıkım döngüsüne etkilerini değerlendirmeyi amaçladık.Çalışmaya 18-50 yaşları arasında fenitoin (n=30) ve okskarbazepin (n=30) monoterapisi alan toplam 60 hasta ile 30 sağlıklı birey alındı.Fenitoin okskarbazepin ve kontrol grubunda 25-OHD3'ün ve kemik metabolizmasının biyokimyasal belirteçlerinin (kalsiyum, osteokalsin, parathormon ve idrar deoksipiridinolin) düzeyleri ölçüldü.Fenitoin grubunda okskarbazepin ve kontrol grubuna göre kalsiyum ve 25-OHD3 düzeyleri düşük, parathormon , ostookalsin ve deoksipiridinolin düzeyleri yüksekti ve gruplar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlıydı.Okskarbazepin grubunda kalsiyum, osteokalsin, parathormon, 25-OHD3, deoksipiridinolin düzeylerinde kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu.Yaş ve cinsiyetin biyokimyasal belirteçler üzerine etkisinin olmadığı görüldü.Fenitoin grubunda tedavi süresi ile biyokimyasal belirteçlerin düzeyleri arasında kalsiyum düzeyinde azalma PTH düzeyinde ise artma yönünde güçlü bir korelasyon vardı.Okskarbazepin grubunda ise tedavi süresi ile biyokimyasal belirteçlerin düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon yoktu.Bulgularımız fenitoinin 25-OHD3'ün metabolizmasından sorumlu hepatik enzim sistemini indükleyerek akkiz D vitamini eksikliğini yaptığını bu sürecin sonunda kemik mineralizasyonunu ve yapım-yıkım döngüsünü etkilediğini göstermiştir.Okskarbazepinin kemik metabolizması üzerinde olumsuz etkilerinin olmadığı görülmüştür.Bu durum okskarbazepinin 25-OHD3'ün hepatik metabolizmasından sorumlu enzim sistemini indüklememesine bağlı olabilir.