Spor yüksek okulu öğrencilerinde egzersize bağlı bronkospazm sıklığının değerlendirilmesi / Havva Ulukaya; Danışman Atilla G. Atıcı.
Abstract
Giriş:Egzersize bağlı bronkospazm (EBB), artmış havayolu duyarlılığı olan bireylerde zorlu egzersizle hava yollarının akut daralmasını tetikleyen durum olarak tanımlanmaktadır. Sporcularda EBB sıklığı kaynaklarda yüksek oranda görülmektedir. Türkiye'de bu konuda yapılmış geniş kapsamlı bir çalışma yoktur.Amaç: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu (SYO) öğrencilerinde EBB sıklığını tespit etmektir.Gereç ve Yöntem: SYO'dan 130, kontrol grubu olarak Tıp Fakültesi (TF) öğrencilerinden 60 gönüllü öğrenci çalışmaya dahil edildi. Egzersiz provokasyon testi öncesi öğrencilere atopi, alerji öyküsü ve egzersize bağlı solunum semptomlarını sorgulayan bir anket uygulandı. Provokasyon testi olarak tredmil testi kullanıldı. Test öncesinde öğrencilere spirometre ile zorlu vital kapasite manevrası yapılarak bazal değer olarak kaydedildi. Test sırasında maksimal kalp hızının (220-yaş) %80-90'ında en az 6-8 dakikalık koşu hedeflendi. Test sonrası 5, 15, 30. dakikalarda spirometre ölçümleri tekrarlandı. Her ölçüm zamanına ait birinci saniye zorlu ekspiryum volümü (FEV1) ve maksimum ekspiratuar tepe akım hızı (PEF) değerleri bazal değerlerle karşılaştırıldı. FEV1'de %10 ve üzeri; PEF'de %15 ve üzeri düşme esas alındı. İstatistiksel olarak, gruplar arası karşılaştırmalar Fisher'in kesin olasılık testi, X² testleri ve zamanlara göre değişimlerin grup içi karşılaştırmaları Wilcoxon sıra sayıları işaret testi ile yapıldı. Kappa uyum katsayısı Fisher'in kesin olasılık testi ile hesaplandı. Bulgular: SYO öğrencilerinin 5'inde (%3.8), TF öğrencilerinin de 5'inde (%8.3) FEV1'de %10 ve üzeri düşme izlendi. PEF değerlerine göre SYO'da 19 (%14.6), TF'de 10(%16.6) öğrencide %15 ve üzeri düşme oldu. Hem FEV1'de hem de PEF'de sadece 4 (%2.1) öğrencide (SYO) semptomatik olmayan düşme görüldü. FEV1 ve PEF değerleri arasında korelasyon bulunmadı (kappa=0.138). ankette astım tanısı olduğunu bildiren 7 (%3.6) öğrencinin sadece 2'sinde (%1) FEV1'de düşme görüldü. Anket formuna egzersize bağlı solunum semptomu olduğunu bildiren 30 (%23) SYO öğrencisinin 2'sinde (%1.5); 32 (%53.3) TF öğrencisinin 3'ünde (%5) FEV1'de düşme saptanmadı ve solunum semptomları görülmedi. İlk testte görülen FEV1'de düşmenin üst solunum yolu enfeksiyonunun neden olduğu aşırı duyarlılığa bağlı olabileceği düşünüldü.Sonuç: Çalışmamızda, FEV1'de anlamlı düşme ve solunum semptomları varlığı esas alındığında SYO'da EBB saptanamamıştır; ancak diğer nonspesifik semptomlar değerlendirilememiştir. EBB sıklığı kaynaklara göre çok daha düşük bulunmuştur. FEV1 ve PEF değerlerinin korelasyon göstermediği tespit edildi. Sonuç olarak, EIB tanısı sadece anket yanıtlarına dayanarak konulamaz mutlaka egzersiz provokasyon testi yapılması gereklidir
