Acil servise başvuran organofosfat zehirlenmesi olan olguların geriye dönük değerlendirilmesi / Şahin Çolak ; Danışman Ahmet Baydın.

Abstract

Amaç: Gelişmekte olan ülkeler gibi ülkemizde de organofosfat (OF)'a bağlı zehirlenmeler önemli bir sorun teşkil etmektedir. Bu çalışmada amacımız, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi (OMÜFT) Acil Servisine; 2001-2005 yılları arasında başvuran OF ile zehirlenen hastalrın geriye dönük olarak demografik, klinik ve laboratuar buldularını irdelemektedir. Materyal ve Metod: Bu çalışma için etik kurul onayı alınarak (31.05.2006) OMÜTF Acil Servisi'ne 2001-2005 yılları arasında başvuran 16 yaş ve üzerindeki 67 hastanın dosyası geriye dönük incelendi. Çalışmaya alınan olguların dosya bilgilerinden yaş, cinsiyet, meslek, başvurma zamanı, zehirlenme nedeni (öz kıyım, kaza), zehirlenme yolu (oral, inhalasyon, cilt, intravenöz), fizik muayene bulguları, laboratuar bulguları (pseudokolinesteraz, lökosit, kreatin kinaz (CK), aspartat aminotransferaz (AST), glukoz, amilaz düzeyleri), EKG bulguları, verilen tedavi, hastanede kalma süresi, yattığı servis ve son durumuna (ölüm, şifa) ilişkin veriler elde edildi. Araştırmadan elde edilen veriler kodlandıktan sonra SPSS 11.0 paket programında bilgisayara aktarıldı ve analiz edildi. Çalışma verileri değerlendirilirken sürekli değişkenler ortalama±Standart sapma olarak, frekans veriler ise yüzde ile ifade edildi. Ortalamaların karşılaştırmasında normal değişkenli veriler için Student-t testi, normal dağılım göstermeyen ikili ortalamaların karşılaştırılmasında ise Man-Whitney-U testi uygulandı, p[0.05 anlamlı olarak kabul edildi. Bulgular: Çalışma süresinde akut organofosfat zehirlenmeli 67 olgunun acil servise başvurduğu tespit edildi. Olguların 35'i erkek (%52.2), 32'si (%47.8) kadındı. Olguların yaş ortalaması 39.41±15.97 olup her iki cinste de en fazla zehirlenen yaş grubu 16-25 idi. Olguların 47'si evli (%70.1), 16'sı bekar (%23.9) ve 4'ü (%6) duldu. En sık zehirlenen meslek grubu 24 olgu ile (%39.3) ev hanımları idi. Olguların en sık başvurdukları mevsim %38.8 ile yaz idi. Olguların zehirlenme sonrası acil servise başvurma zamanı ortalama 11.43±31.88 saat, (minimum: 1 saat, maksimum:240 saat) idi. Organofosfatla en sık zehirlenme yolu %68.7 ile oral alımdı ve en sık zehirlenme nedeni ile %67.2 öz kıyımdı. En sık klinik bulgu kusma (%79.1) idi. Olguların 39'na (%58.2) pralidoksim (PAM) verildiği tespit edildi. Olgularımızın 11'inin (%16.4) intermediate evreye girdiği saptandı. Olguların başvuru anında çekilen EKG'sinde en %26.9 sinüzal taşikardi saptandı. Olguların başvuru anındaki ortalama pseudokolinesteraz düzeyleri 2060.58 U/L±1656.75 U/L (minimum:87 U/L, maksimum:6003 U/L) idi. Olguların başvuru anındaki ortalama beyaz küre değerleri 11656±5576 U/L (minimum:3600 U/L, maksimum: 28000U/L) olarak saptandı. Olguların hastanede kalma süresi 1-30 gün arasında değişmekte olup ortalama 5.35±7.34 gün idi. Olgularımızın %85.1'i acil servise, %14.9'u yoğun bakıma yatırıldı. Olguların 3'nün (%4.5) eksitus olduğu tespit edildi. Sonuç: Çalışmamızda organofosfat zehirlenmelerinde en sık etkilenen grubun erişkinlerin oluşturduğu, OF'a maruziyetin daha sık oral yol ve öz kıyım amaçlı olduğu tespit edildi. Organofosfatların özellikle tarım ilacı ve evde böcek ilacı olarak kullanıldığı yaz aylarında daha sık zehirlenmelere neden olduğu saptandı. Organofosfatların satışının, depolanmasının kontrol edilmesi, kolay elde edilmesinin engellenmesi ve kullanıcıların bilinçlendirilmesinin OF ile olan öz kıyım girişimini ve kaza ile olan maruziyeti azaltacağını düşünmekteyiz.