Hayat bilgisi ders kitaplarının dil ve anlatım yönünden değerlendirilmesi / Betül Erol; Danışman M. Kasım Kıroğlu

Abstract

Hayat Bilgisi dersi çocukların okula başladıklarında karşılaştıkları ilk derstir. Bu derste çocuklar, içinde bulundukları çevreyi anlayarak, bu çevreye uyum sağlamayı öğrenmektedirler. Bu öğrenme sürecinde yaralanabilecek en iyi kaynak ders kitaplarıdır. Kitapların bu kadar önemli olduğu bir durumda, kitaplarda yapılabilecek dil ve anlatım yanlışları telafisi zor durumları beraberinde getirmektedir. Bu araştırmada, 2005 yılında yapılandırmacı öğrenme yaklaşımını temel alarak değişen programla birlikte, yenilenen Hayat Bilgisi Ders kitaplarının dil ve anlatım yönünden işlevsel bir biçimde hazırlanıp hazırlanmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, Milli Eğitim Bakanlığı ve diğer özel yayınevleri tarafından basılan bütün Hayat Bilgisi ders kitapları oluşturmaktadır. Örneklem seçilirken ise üç temel ölçüt belirlenmiştir. Bunlara göre araştırmanın örneklemini; Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2005, 2006, 2007 ve 2008 yılları arasında 1.2.ve 3. sınıflar için basılan Hayat Bilgisi ders kitapları oluşturmaktadır.Belirlenen ders kitaplarının incelenmesi sonucunda; noktalama işaretleriyle ilgili olarak, kitaplara Türkçe programının örtüşmediği görülmektedir. Kitaplarda noktalama ve yazım kurallarına gerekli özenin gösterilmediği de dikkat çekmektedir. Ayrıca kitaplarda yer alan tümcelerdeki sözcük sayılarının sınıf seviyelerinin üzerinde olduğu görülmektedir. Bununla birlikte kitaplarda tekörneklik kuralına uyulmadığı, cümlenin öğeleriyle ilgili yanlışlıklar yapıldığı ortaya çıkmaktadır. Kitaplarda birçok sözcük, Türkçe karşılıkları olmasına rağmen yabancı kökenli karşılıklarıyla kullanılmıştır. Genel olarak bakıldığında paragraf düzenleme kurallarına uyulduğu dikkat çekse de, paragraflarda anlam ve mantık ilişkilerine dikkat edilmediği göze çarpmaktadır.Sonuç olarak, belirlenen ölçütlere göre dil ve anlatım yönünden incelenen Hayat Bilgisi ders kitaplarının işlevsel bir biçimde hazırlanmadığı görülmüştür.