İnfertil erkeklerde y kromozomu aberasyonlarının klinik, sitogenetik ve moleküler sitogenetik yönden karakterizasyonu / İ.Yaman Sağlam; Danışman Gülsen Ökten.

Abstract

İnfertilite nedeniyle kliniklere başvuran erkeklerin yaklaşık % 11-14'ü tam olarak açıklanamayan oligospermi veya azospermiye sahiptirler. Sitogenetik gözlemlerden, Y kromozomu uzun kolunun (Yq) distal kısmındaki kayıp ve diğer yapısal Y kromozomal anormalliklerin spermatogenezi engellediği sonucu ortaya çıkmıştır. Böylece spermatogenezin regülasyonunda bir genin veya bölgenin etkin olduğu düşünülmüş ve buna azospermi faktörü (AZF) denmiştir. AZF bölgesindeki mikrodelesyonların veya mutasyonların kromozomal olarak normal olan erkeklerde spermatogenezi engelleyebileceği öngörülmüştür. İnfertiliteyi genetik yönden araştırmak üzere oligospermi veya azospermisi olan sitogenetik olarak normal 46,XY saptanan 26 hastanın Y kromozomu moleküler yönden değerlendirildi. Aynı zamanda infertilitenin altında yatan genetik nedenlerin araştırıldığı bu hastalarda fenotip/genotip ilişkisi de karşılaştırıldı. Toplam 70 hasta klinik, sitogenetik, 7 hasta spesifik problarla çalışılan floresan in situ hibridizasyon (FISH) gibi moleküler sitogenetik yöntemlerle değerlendirildi ve 26 hastaya Y kromozomlarının AZF bölgesindeki submikroskobik delesyonları için beş çeşit Y-kromozomuna spesifik "sequence tagged sites (STS)" ile polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) uygulandı. Sonuçlarımız göstermiştir ki açıklanamayan erkek infertilitesi olan vakaların çoğunda altta yatan genetik nedenler, sitogenetik anormallikler ve Y kromozomu mikrodelesyonları ile bağlantılıdır. Böyle bir çalışmadan elde edilen sonuçlar, hastanın yardımcı üreme tekniklerine uygunluğuna karar verilebilmesi açısından da önem göstermektedir.