Bafra, Çarşamba, Suluova topraklarının bor durumlarının colwell metodu ve kimyasal ekstraksiyon yöntemleriyle belirlenmesi, bor franksiyonlarının dağılımı ve alınabilirlikleri / Buğra Çolak; Danışman Ahmet Korkmaz

Abstract

Bu çalışma Bafra,Çarşamba ve Suluova'da toprakların B durumlarını ortaya koymak, bitkiye yarayışlı B kapsamlarını belirlemek için kullanılacak en uygun kimyasal yöntemleri seçmek ve ayrıca toprakların B fraksiyonlarının bitkiye yarayışlıklarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.Bu amaçla 27 toprak alınmış 5 farklı kimyasal yöntem uygulanarak toprakların alınabilir B kapsamları belirlenmiştir.Ayrıca topraklarda kolay çözülebilir B, adsorbe B, oksitlere bağlı B, organik maddeye bağlı B, kalıntı B fraksiyonları ile toplam B tayini yapılmıştır.Yöre topraklarında uygulanabilecek en uygun B analiz yöntemlerinin seçiminde ve toprakların B fraksiyonlarının alınabilirliklerinin belirlenmesinde ayçiçeği yetiştirilerek Colwell metoduyla belirlenen biyolojik indekslerden yararlanılmıştır.Yetiştirilen Tarsan-1018 ayçiçeği çeşidi 10 toprakta B noksanlığı simptomları göstermiş Çarşambanın Çınarcık, Ovacık,Kurtahmetli, Muşçalı-1, Muşçalı-2, Bafraçalı, Yukarıdonurlu toprakları ile Bafra'nın Adaköyü, Fenerköyü ve Sarıkaya toprakları B noksanlığı yönünden yüksek riskli bulunmuştur .Buna karşı Suluova topraklarında yetiştirilen bitkilerde B noksanlık simptomlarına rastlanmamıştır.Toprakların toplam B kapsamları 29.41 ile 83.04 ppm arasında bulunmuştur. Toprakların sıcak suda çözünebilir ortalama B kapsamları B noksanlığı görülen topraklarda toplam B'un %1.14'ini, B noksanlığı göstermeyen topraklarda ise %4.02'ini oluşturmuştur. Bor noksanlık simptomları tespit edilen 10 toprağın 9'unda sıcak suda çözünebilir B kapsamının 1 ppm ve altında olduğu tespit edilmiştir.Simptomlu ayçiçeği bitkilerinin B kapsamları varyetelere göre değişmiş AS-6310 çeşidinin B kapsamları 22.17 - 33.28 ppm arasında, Tarsan-1018'in 23.05 - 35.15 ppm arasında, Serina'nın ise 22.99 - 26.43 ppm arasında bulunmuştur.Bor noksanlık simptomları göstermeyen bitkilerin de B kapsamları varyetelere göre değişmiş, AS-6310 çeşidinin B kapsamı 35- 45 ppm arasında Serina'nın 30 - 46 ppm arasında Tarsan'ın ise 30 - 43 ppm arasında bulunmuştur.Bor noksanlığı göstermeyen toprakların sıcak suda çözünebilir B kapsamları 1 ppm den yüksek olup çoğunlukla 1.4 - 2.6 ppm arasında bulunmuştur.Bununla birlikte Suluovada Saygılı, Bafrada Koşu köyünden alınan toprakların sıcak suda ekstrakte edilebilir B kapsamalrı sırasıyla 4.61 ve 4.03 ppm bulunmuş olup bu topraklarda B'un bazı bitkilere toksik olabilecek seviyede olduğu tespit edilmiştir.Deneme topraklarında üç farklı ayçiçeği çeşidi yetiştirilerek Colwell metoduyla belirlenen yaş değerleri yetiştirilen bitkilerin hasat tarihindeki B kapsamları ve B alımları toprakların kil, organik madde ve değişebilir Na kapsamları arttıkça önemli derecede artmıştır. Topakların B durumlarının ve B noksanlık derecelerinin belirlenmesinde en uygun ekstraksiyon yönteminin Sıcak su + Azometin-H yöntemi olduğu tespit edilmiştir.Topraklarda bu yöntemle belirlenen B kapsamının 1 ppm ve altında olması durumunda bitkilerde B noksanlık riskinin yüksek olacağı sonucuna varılmıştır.Ayrıca topraklarda kolay çözünebilir B fraksiyonunun diğer fraksiyonlara göre daha yarayışlı olduğu belirlenmiştir.Zira toprakların kolay çözünebilir B fraksiyon kapsamları arttıkça Colwell metoduyla belirlenen yaş değerleri yetiştirilen bitkilerin B kapsamları ve B alımları artmıştır.