Çarşamba ovası sulu koşullarında bazı baklagil yembitkilerinin yeşil gübre olarak kullanıldıklarında, kendilerini izleyen mısır ve ayçiçeğinin verim ve kalitesine etkileri üzerinde bir araştırma / Mehmet Arif Özyazıcı; Danışman İbrahim Manga.

Abstract

Bu çalışma,1995-1997 yılları arasında Çarşamba Ovası sulu koşullarında kışlık ara ürün olarak yetiştirilebilecek en uygun baklagil yembitkisinin yem ve yeşil gübre değerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, ''tesadüf blokları'' deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak planlanmıştır. Denemede, iki farklı gömme şekli ile yeşil gübreleme amacıyla kullanılan 7 değişik baklagil yembitkisi (anadolu üçgülü, mürdümük, yem baklası, koca fiğ, ak acı bakla, yem bezelyesi ve adi fiğ), tütün tozu (500 kg/da) ve çeltik kavuzu (500 kg/da), 10 ve 20 kg/da azotlu gübre dozu ile kontrol parselinden oluşan toplam 19 değişik işlem ele alınmıştır. Birinci yeşil gübreleme şeklinde, yeşil gübre bitkileri tüm aksamaları ile, ikincisinde ise baklagillerin otu kaldırıldıktan sonra kalan kök+anız örtüsü toprağa karıştırılmıştır. Denemede, yeşil gübrelemeden sonra yetiştirilenyazlık ana ürün mısır ve ayçiçeği bitkilerinde en yüksek tane verimi koca fiğ ve adi fiğin tüm aksamları ile toprağa karıştırıldığı yeşil gübreleme uygulamalarından (mısırda, 974.2 ve 963.3 kg/da; ayçiçeğinde, 493.8 ve 492.5 kg/da) elde edilmiştir. Bu yeşil gübre bitkileri, mısırda sırasıyla %51.7 ve %50.0, ayçiçeğinde ise sırasıyla %36.8 ve %36.4'lük verim artışları sağlamıştır. Söz konusu yeşil gübreleme işlemlerinin ana ürünlerde sağladığı bu yüksek verimlerin, dekara 10 ve 20 kg azotlu gübreleme ile elde edilen verimlere eşdeğer olduğu belirlenmiştir. Araştırmada iki yılın ortalamasına göre; en yüksek kuru ot verimi; gerek mısır+yeşil gübreleme+mısır üretim sisteminde, gerekse mısır+yeşil gübreleme+ayçiçeği üretim sisteminde koca fiğ bitkisinden (sırasıyla 358.4 ve 360.9 kg/da) elde edilmiştir. Araştırmada ayrıca, bölgenin önemli tarımsalatıklarından olan çeltik kavuzunun ana ürünlerde verime etkisinin olmadığı, tütün tozunun ise gübre olarak dağerlendirilebileceği sonucuna varılmıştır. İki yıllık bu araştırma sonucunda, bölgede kışlık ara devrede, yeşil gübreleme uygulamalarının hem toprak verimliliğini ve hem de ana ürünlerin verim ve kalitesini artırıcı etkisinden dolayı, mutlaka uygulanması gerektiği, bu amaçla da koca fiğ ve adi fiğ bitkisinin kullanılabileceği önerilmiştir.