Farklı politika dönemleri için Türkiye'nin tarımsal verimlilik, etkinlik ve teknolojisinin analizi / Nevra Alhas Eroğlu; danışman Mehmet Bozoğlu

Abstract

Üretim faktörlerinin tarım sektöründe verimli ve etkin kullanılması, artan nüfusun gıdatalebinin karşılanabilmesi, çiftçilerin yaşam standartlarının arttırılabilmesi ve tarımsal kalkınmanın sağlanabilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanınamacı, Türkiye’de 1980-2009 döneminde uygulanan tarımsal destekleme politikalarınınsektörün verimlilik, etkinlik ve teknolojisine etkisinin ortaya konulmasıdır.Araştırmanın ana materyalini Türkiye İstatistik Kurumu, Devlet Planlama Teşkilatı,Tarım ve Köyişleri Bakanlığı vb. kurum ve kuruluşlardan derlenen verileroluşturmaktadır. Tarımda kaynak kullanım etkinliğinin ortaya konulmasında Veri Zarflama Analizi, tarımsal üretim değeri üzerinde etkili faktörlerin analizinde Cobb-Douglas modeli, toplam faktör verimliliği ve bileşenlerinin analizinde ise MalmquistToplam Faktör Verimliliği Endeksi’nden yararlanılmıştır. Araştırmada tarım sektöründepiyasa mekanizmasına ağırlık verilen politikaların uygulandığı 2000 sonrasında öncekidönemlere göre kaynakların daha etkin kullanıldığı ortaya konulmuştur. İncelenendönemde tarım sektöründe kimyasal gübre ve enerji kullanımın yetersiz olduğu, bukaynakların kullanımının %10 arttırılmasının tarımsal GSMH’de sırasıyla %2,14 ve %1,13’lük artış sağlayabileceği ortaya konulmuştur. Türkiye’nin tarım sektörününtoplam faktör verimliliği 2000’li yıllarda 1980’li yıllara göre %3,6 azalmasına rağmen,1990’lı yıllarda göre %27 artmıştır. Toplam faktör verimliliğindeki artış, tamamenteknolojide yaşanan gelişmelerden kaynaklanmıştır. Teknolojideki gelişmenin devamlılığı için tarım sektörünün AR-GE çalışmalarıyla desteklenmesi, yeniteknolojilerin adaptasyonu ve transferinde danışmanlık ve destek hizmetleri verilmesi, piyasa mekanizmasının devamlılığı için rekabet ortamının geliştirilmesi ve girdipiyasasının serbestleştirilmesi gerekli görülmektedir.