Klinik çalışmalarda meta analizi uygulamaları / Didem Demirel; Danışman Mehmet Ali Cengiz.

Abstract

Günümüzde hızlı bir şekilde artan farklı veya aynı bulgulara sahip araştırmalar meta analizi ihtiyacını arttırmıştır. Meta analizi aynı konuda farklı yer, zaman ve merkezlerde yapılmış olan araştırma sonuçlarını niteliksel ve niceliksel olarak birleştirmeye ve o konuda genel bir sonuca ulaşmaya yardımcı olan istatistiksel bir yöntemdir. Uygulanması kolay ve basit bir yöntem olan meta analizi ilk olarak bilimsel bir hipotezle başlar. Çalışmalar toplanıp, özet tablolar çıkarıldıktan sonra çalışma sonuçlarının birleştirilmesi aşamasına geçilir. İlgilenilen etki ölçütü ve model varsayımı saptandıktan sonra sonuçlara istatistiksel meta analizi yöntemleri uygulanarak özet bulgular elde edilir. Bu çalışmada, meta analizinin tarihsel gelişimi, amaçları ve meta analitik yöntemlerin uygulamaları verilmiştir.Çalışmanın uygulama kısmında, önceden bahsedilen konuların pratikteki kullanımını göstermek amacıyla üç simülasyon çalışması yapılmıştır. Verilen çalışmalar için Visual Basic 6.0 programında meta analitik yöntemlerin formülleri yazılmıştır. Farklı model varsayımına ve farklı yöntemlere göre özet tablolarla elde edilen odds oranları, %95 güven aralıkları ve heterojenlik testi için gerekli olan Q değerleri iki simülasyon çalışmasında hesaplanmıştır. Üçüncü meta analiz uygulamasında ise risk oranı etki ölçütüne göre heterojenlik ve meta regresyon analizi yapılmıştır. Çalışmalara etki eden bir ortak değişken tanımlanmış ve ağırlıklı E.K.K. yöntemiyle doğrusal regresyon modeli elde edilmiştir. Böylece ortak değişkendeki artma veya azalmaların seçilen ölçütü etkilediği görülmüştür. Ayrıca hangi çalışmanın etkisinin daha fazla olduğu nisbi ağırlıklarla sağlanmıştır. Bu çalışmada anlatılan yöntemlerin benzerlikleri ve farklılıkları basit uygulamalarla gösterilmiştir. Ancak yöntemlerin farklı varsayımlar altında kullanılabilirliği için kesin sınırlamaların olmadığı sonucu ortaya çıkmıştır.