Bazı organik ve inorganik bileşiklerin GAMA ve UV ile ışınlandığında oluşan paramanyetik bozuklukların EPR spektroskopisi ile incelenmesi / Metin Yavuz; Danışman Fevzi Köksal.

Abstract

Bu çalışmada bazı organik ve inorganik bileşikler gama ve uv ile ışınlanmış, oluşan radikallerin değişik ortam ve sıcaklıklardaki EPR incelemeleri yapılmıştır. İncelenen örnekler üç gruba ayrılmıştır. Birinci grupta daha çok perkloratlı bileşikler, ikinci grupta amonyumlu bileşikler ve üçüncü grupta bunların dışındakiler ele alınmıştır. RbClO4 , KclO4 , CH3 NH3 ClO4 ve (CH3 )3 NHClO4 kristalleri gama ve uv ile değişik sürelerle ışınlanmış fakat sadece gama ile oluşan radikaller gözlenebilmiştir. RbClO4 ve KclO4 tek kristallerinde O3 , ClO2 ve ClO3 , CH3 NH3 ClO4 tek kristalinde NH3 + ve ClO3 , CH3 NH3 ClO4 tek kristalinde de sadece (CH3 )3 N+ radikali gözlenmiştir. ClO3 radikali gözlendiği üç kristalde de iki site olarak gözlenirken, NH3 + ve (CH3 )3 N+ tek site olarak gözlenmiştir. (CH3 )3 N+ nın kristal örgüde yönlenmiş olarak dönü hareketi yaptığı ortaya konmuştur. Ayrıca RbClO4 ve KclO4 tek kristallerinde gözlenen O3 , ClO2 , ClO3 ve kombinasyon radikallerinin uv veya sıcaklık etkisiyle söndüğü gösterilmiştir. İkinci bölümde (NH4 )2 SiF6 , (NH4 )2 SnCl6 , (NH4 )2 PtCl6 ve [ ( CH3 )2 NH2 ] 2 SnCl6 kristalleri ve [ ( CH3 )4 N] 2 SnCl6 nın tozu gama ve uv ile ışınlandıktan sonra değişik sıcaklıklarda incelenmiştir. Oda sıcaklığında ilk iki kristalde izotropik davranış gösteren N2 H4 + radikali gözlenirken, (NH4 )2 PtCl6 da yine izotropik NH3 + , [ ( CH3 )2 NH2 ] 2 SnCl6 da ( CH3 )2 NH+ ve [ ( CH3 )4 N] 2 SnCl6 da da Cl2 radikali gözlenmiştir. N2 H4 + ve NH3 + radikallerinin aşırı ince yapı yarılmaları simulasyon ile bulunmuştur. Alçak sıcaklık çalışmalarında, (NH4 )2 PtCl6 da NH3 + radikaline ilave olarak daha düşük alanlarda ikisi şiddetli 5 çizgi daha gözlenmektedir. Şiddetli çizgilerin (PtCl6 )3 - radikaline ait olduğu düşünülmektedir. [ ( CH3 )4 N] 2 SnCl6 da ise alçak sıcaklıklarda (SnCl6 )3 - radikali gözlenmiştir. Gama ile ışınlanan toz halindeki (NH4 )2 PdCl6 tada alçak sıcaklıklarda (PdCl6 )3 - radikali gözlenmiştir. diğer kristallerin alçak sıcaklıklardaki spektrumlarında herhangi bir değişim algılanamamıştır. İkinci bölümde incelenen bütün örnekler oda ve alçak sıcaklıkta uv ile ışınlanmış fakat herhangi bir radikal algılanamamıştır. Son bölümde (CH3 )4 NCH3 COO, (C4 H9 )3 SnCH3 COO ve (CH3 )4 NBr oda sıcaklığında gama ve uv ile ışınlanmış fakat sadece (CH3 )4 NBr de tek ve geniş çizgili bir sinyal gözlenmiştir. Bu örneklerin alçak sıcaklıkta uv ile ışınlanmasıyla, (CH3 )4 NCH3 COO da CH3 ve CO2 , (C4 H9 )3 SnCH3 COO ta CH3 COO ve (CH3 )4 NBr de de CH3 radikali gözlenmiştir. Bu radikallerin hepsi örneklerin sıcaklığının oda sıcaklığına yükseltilmesiyle sönmektedir.