Kızılırmak nehri su kalitesi belirlenmesi ve ötrofikasyona bağlı risk değerlendirmesi / Sevtap Tülek; Danışman Hülya Böke Özkoç

Abstract

Özellikle su kuşlarının yaşama ortamı olarak uluslararası öneme sahip sulak alanlar kapsamına alınan Kızılırmak deltası, Türkiye'de önemli delta alanlarımızdan biridir. Ramsar sözleşmesi, tanımı yapılan sulak alanların ve ekolojik olarak bu sulak alanlara bağımlı olan su kuşlarının listelenmesini ve korunmasını amaçlamaktadır. Sulak alanların ekolojik, biotik ve abiotik özellikleri kirlenme ve insan müdahalesi sonucu değişim göstermektedir. Sudaki besinlerle göllerin zenginleşme miktarını ifade eden trofik indeks, göl su kalitesinin bir indikatörüdür. Zaman içerisinde trofik durumdaki değişimleri değerlendirmek için trofik indeks kullanılır. Trofik indeksden yararlanılarak göller üç sınıfa ayrılır. Oligotrofik, Mezotrofik ve Ötrofik.Bu çalışmada Kızılırmak nehrinin su kalitesini belirlemek amacıyla bir yıllık (2005) izleme programı yapılmıştır. Belirlenen 10 noktadan alınan örneklerde pH, sıcaklık (0C), çözünmüş oksijen (mg/L), tuzluluk, (g/L), iletkenlik (mS/cm), klorofil-a (mg/m3), toplam fosfor, orto fosfat (mg/L), nitrat azotu (mg/L), nitrit azotu (mg/L), amonyak azotu (mg/L), kjeldahl azotu (mg/L), BOİ (mg/L), AKM (mg/L) ve toplam koliform (EMS/100 mL) parametrelerinin analizleri yapılmış, yapılan analizlerin değerlendirilmesi sonucunda Kızılırmak Nehri'nin su kalite sınıfları ve 1A baraj göl numune noktasının trofik durum indeksi belirlenmiştir.Ayrıca yapılan çalışmada; su ortamında aşırı besin zenginleşmesiyle oluşan ötrofikasyona bağlı risk değerlendirmesi ve risk yönetimi yapılmıştır. Toplam fosfor, klorofil-a ve toplam azot parametreleri için yapılan risk hesaplamalarında genellikle risk kesri RQ ]1 çıkmıştır. Elde edilen bu sonuçlar, çalışma yaptığımız numune noktaları için potansiyel ya da yüksek risk olduğunu göstermektedir.