Karadeniz-Samsun kıyı şeridinde çeşitli organik kirleticilerin midye ve deniz suyunda incelenmesi / Perihan Binnur Kurt; Danışman Hülya Böke Özkoç.
Abstract
Bu tez çalışmasında, Sinop-Yalıköy arasında kalan Karadeniz kıyı şeridinde klorlu kirleticilerin mevcut durumları belirlenerek kirlilik izleme çalışması yapılması amaçlanmıştır. Bu amaçla altı değişik noktadan yıl boyunca üç kez midye ve deniz suyu örnekleri alınmıştır. Samsun ili kıyı şeridinde belirlenen örnekleme noktalarından alınan örnekler ile Sinop ve Yalıköy (Ordu)den alınan kompozit örneklerde klorlu pestisit ve PCB konsantrasyonları belirlenmiştir. Mytilus Galloprovincialis türü midye örneklerinde klorlu pestisit , PCB ve EOM (Ekstrakte Olabilir Organik Madde ) analizleri yapılmıştır. Su örneklerinde ise klorlu pestisit ve PCB analizleri yapılmıştır. Analizler sonucunda elde edilen midye ve deniz suyu ekstraktlarında , Gaz Kromatografisi cihazında elektron yakalayıcı dedektör (ECD, Electron Capture Dedektör) kullanılarak kirleticiler belirlenmiştir. Ayrıca, çeşitli klorlu pestist standartları ve iç standartlar kullanılarak geri alım verimleri hesaplanmış ve kirleticilerin spesifik alıkonma süreleri belirlenmiştir. Alınan midye örneklerinde en fazla rastlanan klorlu pestisit türü DDT ( maks.1174 ppb, min 132 ppb ) ve metabolitleri olan DDD ( maks. 2752 ppb, min 121ppb) ve DDE ( maks. 1895 ppb , min. 71 ppb ) olarak belirlenmiştir. Öte yandan dieldrin , heptaklor ve HCB rastlanan diğer klorlu bileşiklerden başlıcalarıdır. Belirlenen kirletici konsantrasyonları EPA kriterleri ile karşılaştırılmıştır. Çalışma sırasında midye örneklerinin EOM içeriği ile klorlu pestisit çeşitliliği ve konsantrasyonları arasındaki ilişkiyi belirlemek için , EOM-klorlu pestisit konsantrasyonları arasında lineer regreasyon yapılarak +1 ve -1 arasında değişen korelasyon katsayıları bulunmuştur. Midye ve deniz suyu örneklerinde PCB kirliliğine rastlanmamıştır. Bunun yanısıra , su örneklrinde BOİ5 ( Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı ) , KOİ ( Kimyasal Oksijen İhtiyacı ) , fenol, AKM ( Askıda Katı Madde) , pH , bulanıklık ölçümleri yapılmıştır. Alınan ölçüm sonuçlarına göre, örnekleme noktalarının su kalitesi , Çevre Mevzuatı - Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği'nde yeralan Su Kalite Sınıfladırılması'na göre; BOİ5 ve KOİ bakımından az kirli olarak belirlenirken , Deniz Suyu Genel Kalite Kriterleri arasında yeralan 0.001mg fenol / l sınır değerinin tüm örnekleme noktalarında aşıldığı, tüm noktalarda fenol kirliliğin mevcut olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak , tüm örnekleme noktalarında , midye örneklerinde yoğun bir klorlu pestisit kirliliği gözlemlenirken , klorlu bileşiklerin hidrofobik olmalarından dolayı sediman , partikül madde ve organizmalarda sorblanmaları nedeni ile su örneklerinde çok yoğun bir klorlu pestisit kirliliğine rastlanmamıştır.
