Samsun ilinde fasulye üretim alanlarında hastalık oluşturan virüslerin tespiti, bunların yayılış alanlarının ve tohum ile taşınma oranlarının belirlenmesi / Öznur Güzel; Danışman Miray Arlı Sökmen.

Abstract

Samsun ilinin fasulye üretiminde en fazla paya sahip olan ilçeleri ve bağlı köylerinde, 65 farklı alanda 2002-2003 yıllarında Haziran-Eylül döneminde örnekleme çalışmaları yapılmıştır. Arazinin büyüklüğüne göre her alanda virüs simptomlu 5-20 bitkinin sürgün uçlarından 2-3 yaprak örneği alınmıştır. Fasulye alanlarından toplanan 499 yaprak örneğinin, Double antibody sandwich-enzyme linked immmunosorbent assay (DAS-ELISA) yöntemi ile test edilmesi sonucunda %36'sının Bean common mosaic virus (BCMV), %10.8'inin Cucumber mosaic virus (CMV), %2.8'inin Bean common mosaic necrosis virus (BCMNV), %2'sinin Bean yellow mosaic virus (BYMV) ile enfekteli olduğu belirlenmiştir. Bazı örneklerin birden fazla virüs ile enfekteli olduğu tespit edilmiştir. En fazla BCMV+CMV ikili enfeksiyonuna (17 örnek; %3.4) rastlanılmıştır. Test edilen örneklerdeki üçlü enfeksiyon oranlarının ise sırasıyla %0.6 (3 örnek; BCMV+BCMNV+CMV), %0.4 (2 örnek; BCMV+BYMV+BCMNV) ve %0.2 (1 örnek; BCMV+BYMV+CMV) olduğu belirlenmiştir. Sadece 2 bitkinin (%0.4) test edilen bütün virüsler ile bulaşık olduğu saptanmıştır. Ayrıca bu çalışmada, üreticilerden ve tohum bayilerinden 53 farklı fasulye çeşitlerine ait tohum örneği alınmıştır. Her örneğe ait 50'şer tohumun petri kabında çimlendirme sonrası oluşan primer yaprakları, toplu halde DAS-ELISA yöntemi ile test edilmiştir. Tohumların %18.9'unun BCMV, % 17'sinin BCMNV veya CMV ile bulaşık olduğu belirlenmiştir. BYMV ile bulaşık tohum örneğine rastlanılmamıştır. Alfalfa mosaic virus (AMV) ile fasulye tohumlarının bulaşıklığı ile ilgili olarak 29 fasulye örneği test edilmiş ve örnekler % 13.7 oranında enfekteli bulunmuştur.